ئەبووبەکری سدیق

عەبدوڵڵای کوڕی عوسمان (ئەبو قوحافە) کوڕی عامر
یەکەم خەلیفەی ڕاشدین
خەلافەتى ئەبووبەکر لە فراوانترین ئاستیدا، ساڵى ٦٣٤ زایینی
ماوەی حوکم	(١١-١٣) کۆچی بەرامبەر (٦٣٢-٦٣٤) زایینی
لە دایکبوون	٥٧٣ زایینی
شوێنی لە دایکبوون	مەککە، عەرەبستانی سعوودی
وەفات	٦٣٤ زایینی
شوێنی وەفات	مەدینە، عەرەبستانی سعوودی
شوێنی نێژران	ماڵی عائیشە، تەنیشتی گۆڕی پێغەمبەر.
لە پێشیدا	کەس نیە.
جێگر	عومەر کوڕی خەتتاب
باوک	ئەبووقوحافەی کوڕی عامر
دایک	ئوم خەییر سەلما کچی سەخڕ
ئایین	ئیسلام

عەبدوڵڵای کوڕی عوسمانی کوڕی عامڕی کوڕی عەمڕی کوڕی کەعبی تەیمی ناسراو بە ئەبوبەکری سدیق، یەکێک لە ھاوەڵانەی کە لە سەرەتادا ئیسلام بوون، باوکی ئەو ناوی عوسمان بوو نازناویشی (ئەبوقوحافە) بوو، لە ھۆزی قوڕەیش بوو و ھاوڕێیەتی پێغەمبەر محەمەدی کوڕی عەبدولڵای کرد لە سەرەتای ئیسلامەوە و لەوانە بوو کە زۆر نزیک بوون لێوەی، و یەکەم خەلیفەی ڕاشدینە و یەکێکە لەو دە کەسەی کە مژدەی بەھەشتیان پێدراوە لەلای سونە، لە دایک بووە لە ساڵی ٥٧٣ز دوای ساڵی فیل بە سێ ساڵ، یەکێکە لە گەورە و دەوڵەمەندەکانی قوڕەیش، و لەوانە بوو کە بت پەرستی ڕەت کردەوە لە سەردەمی نەفامیدا، و حەنیفی بووە لەسەر ڕێبازی ئیبراھیم، و باوکی عائیشەی خێزانی پێغەمبەر بووە و بە ھەموو شێوەیەک پشتگیری کردووە لە بانگەوازدا، و زۆر لە ھاوەڵەکان لەسەر دەستی موسڵمان بوون.

موبایەعەی خەلافەتی پێدرا لە ساڵی ١١ی کۆچی، و خەلافەتەکەی ٢ ساڵ و ٣ مانگ بەردەوام بوو، تا کۆچی دوایی کرد لە ساڵی ١٣ کۆچی.

.

ژیانی لە پێش ئیسلامدا

ئەبوبەکر گەورە بوو لە مەککە، و لەکاتی لاویدا جلی ئەفرۆشت و سەرکەوتوو بوو لە بازرگانیەکەیدا و دەستکەوتێکی زۆری ھەبوو، و بازرگانیەکەی فروان ئەبوو و لە دەوڵەمەندەکانی قوڕەیش بوو، و لە سەرگەورە و پێشەواکانیان بوو، بە دانایی و ھۆشیاری ناسرا بوو، و لەوانە بوو کە شەرابیان لە خۆیان حەرام کردبوو لە سەردەمی نەفامیدا، و حەنیفی بوو و خوای دەپەرست لەسەر ڕیبازی ئیبراھیم، و ئەبوبەکر لە گەڕەکێکدا ئەژیا کە بازرگانەکانی تیا ئەژیان، و پێغەمبەریش لە ھەمان شوێن ئەژیا، و لەوێوە ھاوڕێیەتیان دەستی پێکرد، کە نزیک بوون لە یەکەوە لە تەمەن و بیرکردنەوە و زۆر ئاکار و ڕەوشتدا.

ژیانی لە مەدینە و خەلافەتی

کاتێک پێغەمبەر و ئەبوبەکر گەیشتنە مەدینە، پێغەمبەر برایەتی خستە نێوان پشتیوانان و کۆچکردووان، و برایەتی خستە نێوان عومەری کوڕی خەتاب و ئەبوبەکر، ئەبوبەکر لە مەدینە مایەوە بە درێژایی ژیانی پێغەمبەر.

ئەگیرنەوە لەعائیشەی کچیەوە، کە لە ماوە نەخۆشی پێغەمبەردا داوای لە ئەبوبەکر کرد کە پێش نوێژی بۆ موسڵمانان بکات کە سونە ئەوە بە ھێمایەک دادەنێن بۆ گرتنە دەستی خەلافەت لەلایەن ئەبوبەکرەوە، لە دوای کۆچی دوایی پێغەمبەر موبایەعە بە ئەبوبەکر درا لە سەقیفەی بەنی ساعدە، و لە سەردەمی دەسەڵاتیا شەڕی ڕەدە ڕوویدا، لە دژی ئەوانەی لە ئایین پاشگەز بوونەوە و دانی زەکاتیان ڕەت ئەکردەوە.

خەلافەتدان بە عومەری کوڕی خەتاب و کۆچی دوایی

پێش کۆچی دوایی ئەبوبەکر، ڕاوێژی بە کۆمەڵێک لە دووربین و ڕاوێژکارەکان کرد لە ھاوەڵەکان، ھەموو کۆک بوون لەسەر ئەوەی خەلافەت بدرێت بە عومەری کوڕی خەتاب، بە خەڵکیان ڕاگەیاند و ھەموو ڕازی بوون، کە ئەبوبەکر بینی ھەموو خەڵک ڕازین داوای لە عوسمانی کوڕی عەفان کرد کە بینوسێت.

ئەبوبەکر کۆچی دوایی کرد لە ساڵی ١٣ی کۆچی بەرامبەر ٦٣٤ز لە مەدینە لە تەمەنی ٦٣ ساڵیدا، و ماوەی خەلافەتەکەی دوو ساڵ و سێ مانگ و سێ ڕۆژ بوو، و لە ماڵی عائشە نیژرا لە تەنیشتی پێغەمبەر محەمەد.